تبیین جامعه شناختی اثرات موقعیت اجتماعی زنان بلوچ بر سلامت روان آنان (مطالعه موردی زنان شهر زاهدان)

سلامت روان یکی از ارکان اصلی توسعه پایدار و بخش جدایی ناپذیر آن برای خود شکوفایی و ارتقای کیفیت زندگی است. به عبارت دیگر حفظ و ارتقای سلامت، پیش نیاز امر حرکت در راستای برنامه ریزی اقتصادی و اجتماعی است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی میزان سلامت روان زنان شهر زاهدان در میان زنان بلوچ، سیستانی و بیرجندی (30سال به بالا) و بررسی عوامل اجتماعی تاثیر گذار بر سلامت روان( نظیر وضعیت اجتماعی اقتصادی، میزان فشار روانی، میزان حمایت اجتماعی ،ومیزان احساس محرومیت نسبی) انجام شده است. این مطالعه از نوع پیمایشی است. از 90546 نفر از زنان بالای 30 سال شهر زاهدان با استفاده از نمونه گیری خوشه ای و بلوک بندی مناطق شهر زاهدان طبق سکونت اقوام و سطوح اقتصادی به صورت تصادفی تعداد 400 نفر از زنان به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. ?? درصد از پاسخگویان را زنان سیستانی، 3/33 درصد پاسخگویان را زنان قوم بلوچ و 8/28 درصد از پاسخگویان را زنان قوم بیرجندی و ? درصد دیگر را از زنان سایر اقوام تشکیل می دهند. وضعیت اجتماعی_اقتصادی زنان شهر زاهدان نشان دادکه زنان بلوچ نسبت به زنان سیستانی و بیرجندی دارای پایگاه اجتماعی_اقتصادی پایین تری می باشند و میزان استرس، احساس محرومیت در زنان بلوچ نسبت به زنان اقوام دیگر بالاتر می باشد همچنین میزان حمایت اجتماعی زنان بیرجندی بیشتر از زنان بلوچ و سیستانی بوده است.. در نهایت (58 درصد) دارای سلامت روان و 42 درصد آنها مشکوک به اختلال روانی تشخیص داده شده اند که در این بین، سهم زنان بلوچ نسبت به زنان سیستانی و بیرجندی بیشتر بوده و زنان بیرجندی از سلامت روان مطلوب تری بهره مند بوده اند. نتایچ رگرسیون نشان داد که 36 درصد نوسانات در سلامت روان زنان توسط متغیرهای مذکور قابل تبیین است. از میان متغیرها میزان استرس بیشترین اثر کاهنده بر سلامت روان و متغیر حمایت اجتماعی بیشترین اثر افزاینده را بر سلامت روان زنان داشتند. تحلیل مسیر نیز نشان داد که استرس (467/0-) و احساس محرومیت( 143/0-) قویترین و مهم ترین پیش بینی کننده سلامت روان در بین جامعه آماری تحقیق می باشند. از آنجاییکه سلامت روان یکی از نیازهای بنیادین همه افراد می باشد؛ ضروری است که سیاست گذاران جامعه، با تمرکز بر شیوه های ارتقاء حمایت اجتماعی، کاهش میزان استرس و احساس محرومیت نسبی و توزیع عادلانه مزایا در بین اقوام مختلف و توجه ویژه به امر سلامت روان گام هایی مهمی برای کاهش فقر و محرومیت در استان سیستان و بلوچستان بر دارند.